Έξαρση Βίας και συμφέρον: Μια εξίσωση με δύο λύσεις
«Από κοινού λοιπόν δε γίνεται να επιτύχεις κάτι, μόνο ατομικά καταφέρνεις κάτι, κάπου στα κρυφά… Το αίσθημα του κοινού συμφέροντος συνεπώς δεν υπάρχει…»
Franz Kafka, Η ΔΙΚΗ
Έξαρση βίας, ψυχικής και σωματικής. Καθημερινά βλέπουμε παντού τις διαστάσεις που παίρνει. Πλέον σε όλα τα επίπεδα της ζωή μας. Γονείς πληρώνουν από κοινού φύλακες για τα ανήλικα, έφηβα παιδιά τους, ώστε να να βγουν έξω. Γιατί; Λόγω των διαστάσεων που έχει πάρει ο εκφοβισμός- bullying, αλλά και των βίαιων επιθέσεων ακόμη και με μαχαίρια.
Γυναίκες σε όλο τον κόσμο δολοφονούνται από τα χέρια των συντρόφων τους κάθε μέρα. Δεν είναι μια στατιστική, αλλά πραγματικότητα και στην ελληνική κοινωνία. Οπαδοί σκοτώνουν άλλους οπαδούς ή φιλάθλους (σκόπιμος ο διαχωρισμός). Άνθρωποι ανεξαρτήτως ηλικίας και φύλλου κακοποιούνται σωματικά και λεκτικά. Ο Ζακ Κωστόπουλος δολοφονήθηκε. Εκεί δεν υποστήκαμε μεγάλο σοκ. Ο Άλκης Καμπανός δολοφονήθηκε. Κάπως σαν να κλονιστήκαμε. Ο Μιχάλης Κατσούρης δολοφονήθηκε. Η έξαρση βίας, οπαδικής αυτή τη φορά, μπαίνει στο τραπέζι. Αποκορύφωμα ο Αντώνης Καρυώτης! Κάθε μάνα από αυτές που έχασαν τα παιδιά της, εύχεται να μη ζήσει άλλος αυτόν τον πόνο.
Για εκείνους τους πρόσφυγες, που κάηκαν στον Έβρο, άραγε εύχεται κανείς κάτι; Άλλωστε δεν είναι το ίδιο με τους 100 Έλληνες στο Μάτι! Το τραγικό επιχείρημα κάποιων, για τη μισή Ελλάδα που κάηκε, ήταν το πόσοι κάηκαν φέτος. Ακόμη και φυσικές καταστροφές οδηγούν σε έξαρση βίας, λεκτικής.
Από που προήλθε; Διαβάζοντας το απόσπασμα της Δίκης απορεί κανείς τι σχέση έχει το κοινό συμφέρον με τη βία. Το συμφέρον έχει διπλή υπόσταση: ατομικό και κοινό. Αυτή του η υπόσταση είναι και η πηγή της έξαρσης βίας ή της εξάλειψής της, όπως εξηγείται και παρακάτω.
Έξαρση βίας: Η απαρχή της στην ακρίβεια!
Ο θυμόσοφος ελληνικός λαός λέει, ότι ο χαρακτήρας του ανθρώπου, φαίνεται όταν είναι φτωχός. Ακόμη στην Ελλάδα δεν είμαστε σε αυτό το στάδιο ανέχειας, όμως η πλειονότητα της άλλοτε κραταιάς μέσης τάξης πιέζεται ασφυκτικά. Δεν μπορεί να έχει όλα όσα της έταξαν κάποτε, ότι με σκληρή δουλειά θα έχει. Αυτό από μόνο του αρκεί για την έξαρση βίας. Συμπληρωματικά, βομβαρδίζεται με στατιστικές, ότι δουλεύει περισσότερο από κάθε Ευρωπαίο. Όμως γνωρίζει, ότι ο μισθός ουδεμία σχέση έχει με αυτούς της υπόλοιπης Ευρώπης.
Η κατανάλωση από την οποία έχει εξαρτήσει την κοινωνική του υπόσταση, το κοινωνικό του status, περιορίζεται. Ως αποτέλεσμα, όπως και ο ασθενής που ξυπνά από την αναισθησία, βιώνει τα επώδυνα συμπτώματα. Αρχικά η άρνηση του εκδηλώνεται με έξαρση βίας.
Δεν αποδέχεται, ότι ο τρόπος που είχε μάθει να ζει, παρήλθε ανεπιστρεπτί. Μια ενδιαφέρουσα εξήγηση του πως η περιορισμένη κατανάλωση μας κάνει βίαιους υπάρχει στο ενδιαφέρον αγγλικό άρθρο με τίτλο «Η μετα καταναλωτική κοινωνία» (Post-consumerism Society).
Μήπως τα αίτια της βίας είναι θέμα πολιτικής;
Σε πολέμους, σε κρίσεις, σε καταστροφές έχουμε μάθει, ότι οι Έλληνες διαπνέονταν από μια σύμπνοια και ενότητα. Ο ένας βοηθούσε τον άλλον. Ο ένας στρέφονταν στον άλλον. Υπήρχαν και οι εγωιστές ή οι συνεργαζόμενοι με τον αντίπαλο, αλλά ήταν μειονότητα. Σήμερα γιατί κοιτάμε τη βολή μας; Και τι σχέση μπορεί να έχει η έξαρση βίας με το ατομικό συμφέρον; Βιοπολιτική είναι η απάντηση σύμφωνα με τον Φουκώ. Οι τεχνικές διαχείρισης και ρύθμισης της ανθρώπινης ζωής και του θανάτου των πληθυσμών από την εξουσία. Δύο από τις πιο εμφανείς τεχνικές αυτές είναι ο φόβος και η δημιουργία εσωτερικών εχθρών.
Ο φόβος
«Μη χάσω αυτά που έχω!», «να μη φορολογηθώ εγώ που έχω ακίνητα».
Δημιουργία εσωτερικών εχθρών
«Να βρει το παιδί μου δουλειά», «να πάρουμε καμιά αναθεσούλα»
Αποτέλεσμα:
Ερχόμαστε σε ρήξη με τον διπλανό αντί με αυτόν που δημιουργεί το πρόβλημα. Πάλι κάνει την εμφάνισή της η έξαρση βίας. Από τη μια είναι πιο εύκολος στόχος ο διπλανός. Από την άλλη φταίει ο ανταγωνισμός. Επιδιώκουμε να επικρατήσουμε έναντι του συνανθρώπου, γιατί έτσι είναι εφικτή η ρύθμιση των δικών μας υποθέσεων. Το πλήθος αποπολιτικοποιημένο πια, απασχολείται μόνο με δικά του θέματα.
«Στην εποχή σου υπάρχει ανταγωνισμός. Στη δική μου υπήρχε αλληλλεγγύη» μαλώνει ένας boomer μια Millenial.
Ο Φουκώ τους έχει την απάντηση στη δημοσίευση του Θανάση Αλεξίου, για την Κοινωνική Πολιτική και Βιοπολιτική (pdf αρχείο του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης).
Πεσιμισμός vs. Οπτιμισμού: Ο νικητής θα κρίνει το επόμενο βήμα
Η πεσιμιστική ανάγνωση του πράγματος: «Ναι! Αντιδρούμε, φωνάζουμε. Μετά ξεχνιόμαστε, μέχρι το επόμενο».
Η οπτιμιστική ανάγνωση: «Από το μένουμε απαθείς και να μην κάνουμε το παραμικρό, κάτι είναι και αυτό».
Ακριβώς όπως έγινε και με το “περιστατικό’ στο πλοίο blue horizon στον Πειραιά.
Η λύση… κάπου στη μέση. Φύσει θετικής νοοτροπίας, εδώ επιλέγουμε την αισιοδοξία για έναν και μόνο λόγο. Όταν κάποιος σκέφτεται θετικά, έχει το κουράγιο να δράσει με καθαρό μυαλό. Ο κόσμος πια δεν αλλάζει με «φωτιά και με μαχαίρι» και ο Κεμάλ μπορεί να κοιμηθεί. Άλλες εποχές απαιτούν άλλες λύσεις. Η εκκίνηση γίνεται από τον άνθρωπο ως μέρος της λύσης- και όχι του προβλήματος- αλλά και τον διπλανό, που θεωρείται σύμμαχος, όχι εχθρός.
Πηγή φωτογραφίας άρθρου: Designed by Freepik