Από το τι θα φορέσει η Ελένη Φουρέιρα σε επόμενη εμφάνισή της μέχρι την πυρκαγιά, που εκδηλώθηκε σε κάποιο εργοτάξιο, η πληροφορία διαχέεται με την ταχύτητα του φωτός. Αν και αυτό αποτελεί κατάκτηση της σύγχρονης εποχής, διαπιστώνεται ένα παράδοξο. Ενώ υπάρχει άπλετη πρόσβαση στην ενημέρωση, διψάμε για την αλήθεια. Τα fake news και η παραπληροφόρηση γενικά είναι η μεγάλη πρόκληση, που καλούνται να αντιμετωπίσουν όλες οι χώρες στην εποχή της Κοινωνίας της Πληροφορίας. Fake news, fake reviews, γενικά ψεύτικο περιεχόμενο κυριαρχεί το διαδίκτυο και το αστείο είναι, ότι δεν το πιστεύουμε.
Οι 2 όψεις του ίδιου νομίσματος
Διχασμός, σύγχυση και περιορισμένη εμπιστοσύνη τόσο στους θεσμούς όσο και στους άλλους ανθρώπους συνθέτουν το σκηνικό δυσπιστίας, που επικρατεί στη σύγχρονη κοινωνία. Κι εδώ υπάρχουν δύο ξεχωριστές όψεις του ίδιου νομίσματος, με τις οποίες πρέπει κάποιος να είναι προσεκτικός.
- Από τη μια έχουμε την παραπληφόρηση, που προκύπτει από ελλειπή κατανόηση ενός θέματος ή λάθη.
- Από την άλλη η διάδοση ψευδών πληροφοριών (fake news), που κατασκευάζονται επί τούτου με σκοπό τη χειραγώγηση και την εξαπάτηση.
Και οι δύο περιπτώσεις έχουν σοβαρές επιπτώσεις, από την υπονόμευση των δημοκρατικών διαδικασιών ως τη διακινδύνευση της δημόσιας υγείας.
Δεξιοί vs αριστεροί ή Ρεπουμπλικάνοι vs Δημοκρατικοί: Ποιοι είναι οι αφελείς;
Σύμφωνα με άρθρο του science.org, το θέμα είναι ξεκάθαρα πολιτικό. Όταν τα Μέσα ανέφεραν τον Ιούνιο του 2024, ότι το Διαδικτυακό Παρατηρητήριο του Stanford University παύει τις έρευνές του, ο συντηρητικός κόσμος στις ΗΠΑ πανηγύριζε μέσω X (Twitter). «Ο ελεύθερος λόγος κερδίζει ξανά» έγραφε το Μέλος της Βουλής των Αντιπροσώπων Jim Jordan. Ο ίδιος, όπως και άλλοι Ρεπουμπλικάνοι, υποστηρίζει, ότι όσοι συμμετέχουν στις έρευνες για την παραπληροφόρηση είναι προκατειλημμένοι απέναντι στους δεξιούς.
Μάλιστα χρησιμοποίησε την ιδιότητά του για να εκκινήσει έρευνα σχετικά με το αν οι ερευνητές συνεργάζονταν με εταιρείες και κυβερνητικές πηγές (όταν ήταν ακόμη ο Biden Πρόεδρος των ΗΠΑ) για να φιμώσουν τους συντηρητικούς. Προφανώς το Διαδικτυακό Παρατηρητήριο- μια δι-επιστημονική ομάδα που μελετά την παραπληροφόρηση- ήταν ο αγαπημένος του στόχος.
Τα fake news κλίνουν προς τους…
Παρόλα αυτά όντως οι ερευνητές εστιάζουν στους συντηρητικούς κύκλους, υπάρχει όμως σημαντικός λόγος. Ύστερα από έρευνα που πραγματοποίησαν, διαπίστωσαν ότι στις ΗΠΑ (τουλάχιστον) τα fake news κυκλοφορούν ευρύτερα στο φάσμα των δεξιών.
Παράδειγμα: Στις Προεδρικές εκλογές του 2020 το Παρατηρητήριο πραγματοποίησε μελέτη σε συνεργασία με τη Meta (την εταιρεία που έχει Facebook & Instagram). Η έρευνα έδειξε, ότι η πλειονότητα των fake news, όπως αυτό ελέγχθηκε από τον μηχανισμό ελέγχου δεδομένων της Meta, διαβάστηκε από το συντηρητικό κοινό.
Η Sandra Gonzalez-Bailon, κοινωνιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Pennsylvania κι επικεφαλής της έρευνας, είπε ότι υπάρχει σαφής ασυμμετρία. Όλα αυτά ΔΕΝ αποδεικνύουν, ότι οι συντηρητικοί εξ ορισμού είναι πιο επιρρεπείς στην παραπληροφόρηση από τους φιλελεύθερους. «Είμαστε όλοι αφελείς» υποστηρίζει ο Jay Van Bavel, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, ο οποίος διεξήγαγε ένα πείραμα.
Επινόησε κάποιες ειδήσεις με θέμα τη διαφθορά και άλλες αρνητικές συμπεριφορές στελεχών και από τις δύο παρατάξεις και τις παρουσίασε σε Δημοκρατικούς και Ρεπουμπλικάνους. Οι υποστηρικτές και των μεν και των δε πίστεψαν εξίσου τα fake news για την αντίθετη παράταξη.
Αν είναι έτσι, τι συμβαίνει με τη δεξιά; Απλώς οι Ρεπουμπλικάνοι είναι πιθανότερο να μοιραστούν fake news, που υπέπεσαν στην αντίληψή τους ή απλώς μπορεί να αναπαράγονται περισσότερες τέτοιες πληροφορίες από τη δεξιά πτέρυγα, εξηγεί το science.org ο Kai kupferschmidt.
ΟΟΣΑ: 3 πράγματα που πρέπει να κάνουν οι κυβερνήσεις
Ο ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης – OECD) έχει δημοσιεύσει αρκετές έρευνες σχετικά με το πως μπορεί να ενισχυθεί η ποιότητα των διαδιδόμενων πληροφοριών.
Οι σύγχρονες κοινωνίες της πληροφορίας έχουν να διαχειριστούν μια σημαντική πρόκληση: την υπεράσπιση υψηλής ποιότητας και διαφορετικών πηγών ενημέρωσης, που θα στηρίζουν την ελευθερία της έκφρασης και της γνώμης.
Αυτή η στρατηγική θα πρέπει να συνοδεύεται από πολιτικές, που θα χρησιμοποιηθούν για να αυξήσουν την αξιοπιστία και τη διαφάνεια σε όλο το εύρος του διαδικτύου, είτε πρόκειται για blogs, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενημερωτικές σελίδες.
Οι 3 πυλώνες δράσης, όπως περιγράφονται και στο βίντεο του OECD:
1)Ενίσχυση της διαφάνειας, της αξιοπιστίας και της πληθώρας των πηγών πληροφόρησης.
2) Η καλλιέργεια της κοινωνικής ανθεκτικότητας ώστε να ενδυναμωθούν οι άμυνες της κοινωνίας απέναντι στη διάδοση fake news.
3) Η αναβάθμιση των κυβερνητικών μέτρων και της δομής των θεσμών
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η έρευνα του ΟΟΣΑ σχετικά με την εμπιστοσύνη του κοινού στις ειδήσεις, που προέρχονται από τα social media. Αν και πολλοί επιλέγουν τις πλατφόρμες αυτές για την ενημέρωσή τους, τελικά μόνο ένα 9% πιστεύει απόλυτα ό,τι διαβάζει εκεί. Το 57% εμπιστεύεται τα social media από λίγο ως καθόλου.
Τα 3 εμπόδια στον εντοπισμό fake ειδήσεων
Χωρίς πολλές περιστροφές ο μόνος τρόπος για να ξεχωρίζει κανείς τα fake news είναι η κριτική σκέψη.
Όσο για τα fake reviews έχουμε γράψει πως να τα ξεχωρίζετε, ενώ σε άλλο άρθρο εξηγούμε τη δύναμη που έχουν αληθινά και ψεύτικα reviews.
Όσο για τις δυσκολίες που μας εμποδίζουν να δούμε αν μια είδηση αληθεύει ή όχι είναι οι παρακάτω.
1)Η κριτική σκέψη είναι κάτι πολύ γενικό, που όλοι είναι βέβαιοι για τον εαυτό τους ότι κατέχουν. Εμείς ως προς αυτό αφήνουμε τη ρήση του διανοούμενου Μπέρτραντ Ράσελ «Το τραγικό είναι πως οι βλάκες είναι γεμάτοι αυτοπεποίθηση και οι ευφυείς γεμάτοι αμφιβολία».
2) Πολλοί θέλουν να πιστεύουν, ότι περνούν από αξιολογήσεις τις πληροφορίες που μαθαίνουν.
3) Οι άνθρωποι αποφασίζουν, αν θα εκλάβουν μια πληροφορία ως αληθινή ή ψεύτικη, ανάλογα με το σύστημα αξιών, που ήδη έχουν διαμορφώσει. Τους εκφράζει αυτό που διαβάζουν; Το δέχονται. Κάποιοι ίσως «ακούσουν» την αντίθετη πλευρά, αλλά και πάλι μόνο για να βρουν αντεπιχειρήματα, όχι από πραγματική διαλλακτικότητα.
Η λύση για να εντοπίζεις την πραγματική πληροφορία!
Την απάντηση στο πρόβλημα των fake news δίνει η επίσημη πηγή. Έτσι για θέματα φαρμάκων αυτός είναι ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (EMA- European Medicines Agency). Για νόμους και προτάσεις/ ερωτήσεις βουλευτών η αυθεντική πηγή είναι το Κανάλι της Βουλής ή το σχετικό ΦΕΚ κ.ο.κ.
Τώρα δικαίως θα αναρωτηθείς: «Καλά! Καθημερινά έχω τόσα να κάνω, τόσα να σκεφτώ. Έχω ανάγκη να ξεκουράσω το μυαλό μου. Άλλωστε γι’ αυτές τις πληροφορίες υπάρχουν οι δημοσιογράφοι». Η αξιοπιστία των τελευταίων όμως είναι αμφισβιτήσιμη και γι’ αυτό γίνεται τόσος λόγος από την αρχή του άρθρου ως τώρα.
Με δυο λόγια όπως και με οποιονδήποτε άλλο τομέα της ζωής μας, έτσι και με τα fake news για να φτάσουμε σε κάτι χρήσιμο, πρέπει να προσπαθήσουμε. Μέχρι να έρθει η στιγμή, που το θέμα θα λυθεί και η αυθεντική πληροφορία θα ρέει ανεμπόδιστη.
Αν θέλεις κι εσύ να συμβάλεις σε αυτή την κατεύθυνση, στον βαθμό που σου αναλογεί, ξεκίνα με πραγματικές αξιολογήσεις!
Image by Freepik