Πως το «φαίνεσθαι» επηρεάζει την κατανάλωση κάθε είδους
Αύγουστος, καλοκαίρι, άραγμα και η κατανάλωση κάθε είδους έχει την τιμητική της. Καταναλώνουμε ρεύμα (κλιματιστικά), χρήματα για διακοπές/ εστίαση/ μπάνια/ ταξίδια. Αλλά και στο διαδίκτυο η κατανάλωση κάθε είδους περιεχομένου έχει την τιμητική της. Και αναφερόμαστε και στα online ψώνια, κυριολεκτικά και μεταφορικά.
Αγοράζουμε δηλαδή πράγματα από το διαδίκτυο, αφού είναι και περίοδος εκπτώσεων, αλλά σκρολάρουμε και μανιωδώς τα social (βλ. Online ψώνια) να δούμε ποιος πήγε που, ποια φόρεσε τι και ούτω καθεξής. Ως ιστοσελίδα αξιολογήσεων υποστηρίζουμε την κατανάλωση κάθε είδους, με μέτρο όμως. Ωστόσο είναι και καλοκαίρι, οπότε είπαμε με ευκαρία το άραγμα δίπλα στη θάλασσα να το –αμπελο-φιλοσοφήσουμε. Γιατί θέλουμε να καταναλώνουμε;
Τα ψώνια φτιάχνουν χαρακτήρα;
Ο άνθρωπος είναι ον κοινωνικό, κι αν μπορεί μόνος του είναι είτε θεός είτε ζώο, είπε ο Αριστοτέλης. Κι επειδή θεοί δεν είμαστε, προσπαθούμε να συναναστρεφόμαστε άλλους γα να μη γίνουμε και ακοινώνητοι. Ο αρχαίος ημών πρόγονος επεξηγώντας και στήνοντας την επιχειρηματολογία του στην κοινωνική φύση του ανθρώπου, ήθελε να καταλήξει σε ένα βασικό σημείο: Χρειαζόμαστε τους άλλους!
Το θέμα, που κολλάει εδώ και η κατανάλωση κάθε είδους, είναι ότι χρειαζόμαστε τους άλλους για να βρούμε ποιοι είμαστε ή ποιοι δεν είμαστε. Πιο απλά ετεροπροσδιοριζόμαστε, που λένε και οι Αντλεριανοί ψυχολόγοι. Με απολούστερα λόγια επικοινωνόντας με άλλους αποφασίζουμε, ότι έχουμε τα «χ» χαρακτηριστικά ή δεν τα έχουμε.
Εδώ πολύ εύστοχα το έθεσε και ο Μίλαν Κούντερα στο βιβλίο του «Το Αστείο». «…είμαστε και οι δύο συνέχεια το ίδιο ανόμοιοι… αυτή η ανομοιότητα μου άρεσε και συζητούσα με ενδιαφέρον μαζί του, ακριβώς γιατί πάντα κατάφερνα κοντά του να ξεκαθαρίσω ποιος είμαι στην πραγματικότητα και τι σκέφτομαι».
Τι σχέση έχει ο χαρακτήρας με την κατανάλωση κάθε είδους;
Αποφασίζουμε τι θα αγοράσουμε και τι θα καταναλώσουμε βάσει του χαρακτήρα και των αξιών μας. Διαμορφώνουμε τον χαρακτήρα μας κατά τις συναναστροφές μας. Ας δούμε τι λέει σχετικά η συστημική ψυχολογία, αυτή δηλαδή που στηρίζει, ότι ο άνθρωπος φτιάχνει χαρακτήρα ανάλογο των συνθηκών, που τον περιβάλλουν. Λοιπόν οι συτημικοί υποστηρίζουν, ότι ο άνθρωπος είναι γεννημένος να δημιουργεί και να διατηρεί σχέσεις.
Για τα πρακτικά αναφέρουμε, ότι υπάρχουν και οι συμπεριφοριστές, που θεωρούν ότι ο άνθρωπος γεννιέται σαν μια λευκή κόλλα χαρτί, tabula rasa (άγραφο πίνακα). Επανερχόμαστε όμως στο θέμας μας. Βάσει της συστημικής ψυχολογίας οι άνθρωποι προσπαθούν να επιτύχουν μια ορισμένη ελάχιστη ποσότητα και ποιότητα κοινωνικών επαφών. Λένε κι άλλα ενδιαφέροντα, που μπορείτε να διαβάσετε εδώ. Προς το παρόν κρατάμε το σημείο για τη δημιουργία κοινωνικών επαφών, καθώς μας αφορά.
Ψωνίζουμε για τα μάτια του κόσμου;
Από τη μια η κατανάλωση κάθε είδους προκύπτει από τον χαρακτήρα και τις αξίες, που μας εκφράζουν βάσει των παραπάνω. Άλλοι είναι vegan, άλλοι όχι, άλλους εκφράζει η βιωσιμότητα, άλλους όχι, άλλοι ενδιαφέρονται για κοινωνικά ζητήματα και εργασιακές συνθήκες των επιχειρήσεων από όπου καταναλώνουν και άλλοι όχι. Στην απόφασή μας δε τι θα καταναλώσουμε και από που, παίζουν ρόλο αμέτρητοι ακόμη παράγοντες.
Όλα αυτά με τη σειρά τους μας οδηγούν σε αγορές με έναν σκοπό: Να δείξουμε ή να δειχτούμε! Τρανή απόδειξη τα social media. Είμαστε σε ένα όμορφο και πολυτελές μέρος; Φωτογραφίζουμε- δηλώνουμε τοποθεσία- αναρτούμε, το γνωστό τρίπτυχο! Άλλο παράδειγμα είναι ένα καινούριο ρούχο.
Μπορεί να το θέλουμε πάρα πολύ, αλλά γιατί φανταζόμαστε ότι σε κάποια περίσταση θα το φορέσουμε. Εκεί κάποιοι άνθρωποι θα μας δουν. Διαφορετικά αν το αγοράσουμε και μείνει στη ντουλάπα, δεν είμαστε το ίδιο ικανοποιημένοι.
Ενοχλητικοί γείτονες, σπουδαίοι μουσικοί: Όλοι μας είναι χρήσιμοι!
Στο διά ταύτα, θα πει κάποιος, που καταλήγουμε; Στη χιλιοειπωμένη, αλλά πάντα επίκαιρη διατύπωση, ότι χρειαζόμαστε τους άλλους. Επιχειρήματα για να το στηρίξουμε δείτε κάτωθεν:
- Ο John Donne (1975) έχει αναφερθεί στην ανάγκη του ανθρώπου για κοινωνικότητα λέγοντας: «Κανένας άνθρωπος δεν είναι αυτάρκης (No [person] is an island)».
- Από την άλλη ο Maslow (1968) στην περιβόητη πυραμίδα του ιεράρχησε την ανάγκη για αγάπη και συντροφιά στη μέση της. Συγκεκριμένα υποστήριξε, ότι η ανθρώπινη ανάγκη για αλληλεπίδραση εμφανίζεται, αφού ικανοποιηθούν οι ανάγκες για εύρεση τροφής.
- Τέλος η θεωρία προσκόλλησης του Bowlby (e.g., 1969, 1973) διατύπωσε την ανάγκη για δημιουργία και διατήρηση σχέσεων.΄
Αφού λοιπόν χρειαζόμαστε και άλλους για να συνεχίσουμε να καταναλώνουμε, ας τους λάβουμε υπόψη. Ναι και τον εκνευριστικό γείτονα, που μέσα στο κατακαλόκαιρο με ανοιχτά παράθυρα, νομίζει ότι είναι ο ‘Bonzo’ (John Bonham- Led Zeppelin). Χρειαζόμαστε και τη μαμά του Λευτεράκη, που φωνάζει όλη την ώρα «γιατί είναι ζωηρό το παιδί» αλλά και τον συνάδελφο, που κάνει πάσα τις ευθύνες του στους άλλους.
Κάποιοι από αυτούς μας δείχνουν τι δε θέλουμε να είμαστε και κάποιοι σε τι θέλουμε να εξελιχθούμε. Με αυτά ως βάση αποφασίζουμε ποιες επιχειρήσεις στηρίζουμε και τις αξίες, που αντιπροσωπεύουν. Όλα αυτά ορίζουν την κατανάλωση κάθε είδους, που αποφασίζουμε να διαθέσουμε τον οβολό μας.
Φυσικά στο τέλος των αγορών μας δεν παραλείπουμε να γράψουμε αξιολογήσεις για την εξυπηρέτηση.
Image by Freepik